کم‌کاری در حوزه نظام‌سازی قرآنی
به گزارش خبرنگار مهر، پنجاه و هشتمین جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی ساعت ۶:۳۰ صبح امروز ۱۴ فروردین‌ماه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و دیگر اعضای این شورا برگزار شد.
در ابتدای این جلسه که با تلاوت هادی موحدامین، قاری بین‌المللی کشورمان همراه بود، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بیان نکاتی پرداخت.
وی با اشاره به زحمات و تلاش‌های دبیر پیشین شورای توسعه فرهنگ قرآنی گفت: حجت‌الاسلام حمید محمدی جز مؤسسان فعالیت‌های قرآنی در کشور بوده و هستند. تکریم از ایشان باید در جلسه بزرگ‌تری برگزار می‌شد.
خسروپناه گفت: پس از حضور در شورای توسعه دبیر پیشین این شورا استعفای خود را تقدیم کرد و من خواستار این موضوع نبودم و بعد از سه هفته و با اصرار خود ایشان با استعفا موافقت شد. لذا لازم است دوستان روایتگری درستی از این تغییر و تحولات داشته باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: یکی از بحث‌های جدی در مورد شورای توسعه فرهنگ قرآنی این است که شورا همچنان در دبیرخانه بماند یا به نهاد و سازمان دیگری تفویض شود. مقام معظم رهبری انتظار چابک شدن شورا و خارج شدن آن از حوزه‌های تصدی‌گرایانه را دارند. شأن این شورا، راهبری، راهبردی، راه‌بینی و راه‌سنجی است.
بی‌نیازی در حوزه سندنویسی قرآن
رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه با مدیریت حجت‌الاسلام محمدی در حوزه راهبردی و راهبری کارهای خوبی انجام شده است، گفت: مجموعه کتاب‌های سال قرآنی و اسنادی که منتشر شده با فکر، تأمل، تعقل و حکمت تدوین شده است. مطالعه‌ای که از این اسناد داشتم متوجه شدم هیچ بحثی مغفول نمانده و ارزشمند و قابل استفاده است. این اسناد از غنای خوبی برخوردار است و فکر نکنم تا سال‌ها نیاز به سندنویسی داشته باشیم.
خسروپناه با اشاره به اینکه در حوزه راهبری امور قرآنی هم زحماتی کشیده شده است، بیان کرد: در این حوزه نیز کارهای ارزنده‌ای را در کشور شاهد هستیم که نمونه آن نمایشگاه بین‌المللی قرآن است. نمایشگاهی که افتتاح شد نشان داد نمایشگاه وزین و نوآورانه‌ای بوده است.
وی اظهار کرد: در مجموعه‌های مختلف از سازمان اوقاف و امور خیریه تا بسیج و از بخش بین‌الملل تا وزارتین علوم، بهداشت، آموزش و پرورش و … مباحث قرآنی با جدیت دنبال می‌شود. لذا امور قرآنی و توسعه فرهنگ قرآنی از حیث راهبری در ریل خوبی قرار گرفته است.
دلیل انتصاب سرپرست شورای توسعه
رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه با تأکید مجدد بر این موضوع که تفویض اختیارات شورای توسعه به یک نهاد دیگر یک بحث جدی است، بیان کرد: البته تصمیم شخصی و فردی اتخاذ نخواهد شد و حتماً به عقل جمعی واگذار خواهیم کرد. اگر نظر جمع همین باشد در اصل واگذاری دبیرخانه و همچنین در مورد واگذار شدن به کدام دستگاه تصمیم گرفته خواهد شد.
خسروپناه بیان کرد: با توجه به اینکه این مسئله هنوز قطعی نشده است از آقای آل‌احمد درخواست شد تا با حفظ فعالیت‌های خود، سرپرستی شورای توسعه را نیز بپذیرند. ایشان هم از چهره‌های حوزوی و قرآنی هستند. برخی گلایه داشتند که بهتر است چهره شناخته‌شده‌تری حضور داشته باشد، اما چون تصمیم نهایی در مورد وضعیت شورا اتخاذ نشده بود، ایشان به عنوان سرپرست معرفی شدند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه در بحث نظام‌سازی و علوم انسانی شاید سند کافی نوشته شده باشد، گفت: با این وجود هنوز در روش‌شناسی و متدولوژی کار خاصی انجام نداده‌ایم. اینها بحث‌هایی است که اهل فن دنبال خواهند کرد.
در بخش دیگری از این جلسه مراسم تودیع و معارفه حجت‌الاسلام حمید محمدی و محمدجواد آل‌احمد، دبیران پیشین و فعلی شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شد. در این بخش با اهدای لوح یادبود از سوی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از تلاش‌های دبیر پیشین این شورا قدردانی شد.
تدوین هفت سند قرآنی
در بخش دیگری از برنامه‌های این جلسه حجت‌الاسلام حمید محمدی، دبیر سابق شورای توسعه فرهنگ قرآنی به ارائه گزارشی از عملکرد ۱۰ ساله شورای توسعه فرهنگ قرآنی پرداخت.
وی در ابتدای صحبت‌های خود به همراهی دستگاه‌های قرآنی با شورای توسعه در ۱۰ سال گذشته اشاره و اظهار کرد: هرچه از اسناد تولید شده داریم محصول همراهی دستگاه‌ها هست، ما به لحاظ نیروی انسانی عده و عُده چندانی نداشتیم و اگر همراهی و هماهنگی دستگاه‌ها نبود شاید الان این اسناد را نداشتیم.
محمدی با اشاره به اینکه تا به امروز هفت سند عالی قرآن برای تمام بخش‌های کشور تدوین شده است، گفت: ما حتی برای بحث حفظ قرآن کریم که زیر مجموعه آموزش عمومی قرآن کریم است نیز یک سند مستقل تدوین کردیم، در ادامه کمیسیون بین‌الملل را به مجموعه کمیسیون‌های موجود اضافه کردیم، اگر امروز بخش بین‌الملل نمایشگاه قرآن تحول یافته است بدون شک بخشی از آن حاصل تلاش این کمیسیون است.
کم‌کاری در حوزه نظام‌سازی قرآنی
دبیر پیشین شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد: در حال حاضر هماهنگی خوبی بین دستگاه‌ها وجود دارد و شرایط بهتری نسبت به قبل حاکم شده است. در بحث فرهنگ‌سازی و هماهنگ‌سازی هم موفقیت‌هایی داشته‌ایم اما در بخش سوم که نظام‌سازی باشد، شاید از صددرصد مسیر تنها پنج درصد را طی کرده باشیم. با حضور حجت‌الاسلام خسروپناه در شورای توسعه بحث نظام‌سازی که کار آسانی هم نیست، می‌تواند انجام بگیرد.
محمدی اظهار کرد: در حال حاضر مهم‌ترین، عالی‌ترین و مؤثرترین سازوکار برای قرآنی‌سازی جمهوری اسلامی همین سازوکار موجود است و البته این اجرایی‌سازی باید از سوی دستگاه‌ها صورت بگیرد. ما برای این کار مدل سیاست‌گذاری شبکه‌ای را طراحی کردیم تا شبکه مرکزی شورای توسعه باشد و در داخل آن شبکه‌های جزیی‌تر که کمیسیون‌ها و دستگاه‌ها باشند، قرار گیرد. در واقع مدل شورای توسعه یک مدل تار و پودی است که دستگاه‌ها تار و شورای توسعه پود این شبکه است.
وی با اشاره به اینکه نگاه ما به شورای توسعه از ابتدا نگاه قرارگاهی بوده است، بیان کرد: یکی از مواردی که در راستای کار قرارگاهی بود، بحث پایش دستگاه‌های قرآنی است که چند سال این موضوع صورت گرفت و طی آن از دستگاه تا استان و مؤسسه قرآنی برتر معرفی شدند.
محمدی در ادامه صحبت‌های خود به تدوین بیانیه طرح تحول نیز اشاره کرد و گفت: بعد از اینکه مقام معظم رهبری از شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست تدوین سند تحول را مطرح کردند، ما نیز سند بیانیه تحول را تدوین کردیم، اجرای این سند امر مهمی است که باید روی دهد.
وضعیت اعتبارات قرآنی
دبیر سابق شورای توسعه فرهنگ قرآنی همچنین به اعتبارات اجرای منشور اشاره کرد و گفت: تا قبل از راه‌اندازی صندوق مشارکت که حدود سال ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ بود. حدود ۳۰۰ میلیارد تومان بودجه به امور قرآنی اختصاص پیدا کرد و بعد از راه‌اندازی صندوق نیز این رقم تا به امروز حدود ۱۰۰ میلیارد تومان بوده است.
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود با اشاره به اینکه شورای توسعه فرهنگ به مثابه یک پارلمان قرآنی است، اظهار کرد: تمامی مصوبات شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای تمامی دستگاه‌های دولتی، عمومی و مردمی لازم‌الاجراست و همین مصوبات ملاک اجرا و عمل بوده است. در ۱۰ سال اخیر بیش از ۳۳۰ مصوبه در شورای توسعه اتخاذ شده است. قبل از استقرار شورا سطح ساختار قرآنی محدود بود اما بعد از استقرار، به مرور ساختارهای خوبی در امور قرآنی کشور شکل گرفت که معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد و مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف از جمله این ساختارهاست.
در بخش دیگری از پنجاه و هشتمین جلسه شورای توسعه فرهنگ قرآنی اولویت‌های اجرایی‌سازی اسناد راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی در سال ۱۴۰۲ بررسی شد. از جمله مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در مورد این اولویت‌ها تعداد زیاد آنها اعلام شد.
بر همین اساس در این بخش کلیات اولویت‌های مربوط به کمیسیون پژوهش و آموزش عالی به تصویب رسید اما اولویت‌های کمیسیون تبلیغ و ترویج برای بررسی بیشتر به شورای راهبری اسناد راهبردی ارجاع داده شد.
در بخش دیگری از این نشست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در مورد دستور ششم این جلسه که «ارائه و بررسی اولویت‌های طرح پیشنهادی تشکیل ستاد هماهنگی فعالیت‌های قرآنی مساجد کشور» گفت: ما در حال حاضر ۲۶ هزار کانون فرهنگی و هنری در مساجد داریم، در بخش ستادی همه نهادهای درگیر با موضوع عضو هستند.
وی افزود: بعد از فرمایشات مقام معظم رهبری در مورد مساجد بلافاصله این ستاد را فعال کردیم و در حال حاضر ۱۹۰۰ کانون کار خود را آغاز کرده‌اند. برنامه‌ریزی شده است تا ظرف مدت کوتاهی برنامه‌ای تهیه و اجرایی شود. لذا به نظر می‌رسد نیاز به بررسی دستور ششم شورا نباشد.
در ادامه این جلسه تقویم جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی و مجمع مشورتی شورا در سال ۱۴۰۲ طرح شد. در نهایت مقرر شد جلسات شورای توسعه به صورت هر دو ماه یک بار و در روزهای دوشنبه برگزار شود. تا پیش از این جلسات در روزهای سه‌شنبه برگزار می‌شد. این زمانبندی طی روزهای آینده ابلاغ خواهد شد.
